De vlag bij het monument voor Francis Ledwidge steekt groen-wit-oranje af tegen de felblauwe voorjaarslucht. Samen lopen we in de richting van de begraafplaats, waar de Ierse dichter ligt. Hij sneuvelde hier tijdens de derde slag om Ieper. Ik moet slikken, zodra we het Artillery Wood Cemetery betreden. Eindeloze rijen witte zerken markeren de laatste rustplaatsen van 1.307 jonge mannen en jongens. Alsof ze hier vaker geweest is, loopt ze zonder aarzelen af op het graf van de dichter die zo’n belangrijke rol speelt in de scriptie die ze voor haar studie Engels aan het schrijven is. Voorzichtig laat ze zich op haar knieën zakken en legt ze de onderweg gekochte bos bloedrode tulpen bij Francis’ grafsteen. Er vormt zich een brok in mijn keel en ik laat haar even alleen met haar eigen gedachten, ook omdat ik de mijne moet ordenen. Ik kijk om me heen: zo veel doden, zo veel verspilde mensenlevens, zo veel … zinloosheid.

Onderweg naar het Island of Ireland Peace Park passeren we talloze begraafplaatsen, alle vrijwel identiek aan die waar Francis Ledwidge begraven is, de ene met honderden graven, de andere met duizenden. Tussen 1914 en 1918 vonden rondom Ieper 500.000 mensen de dood. Langzaamaan begint de omvang van die gruwelijke waanzin tot me door te dringen. Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog en dat maakt dat er weinig tot geen aandacht aan besteed wordt in onze geschiedenisboeken. Op slechts enkele honderden kilometers van huis heeft zich een drama voltrokken waar de gemiddelde Nederlander geen weet van heeft. Ik vind dat onbegrijpelijk, neem het mezelf bijna kwalijk dat ik niet wist wat zich hier heeft afgespeeld.

De zon schijnt uitbundig, als we de volgende dag Ieper verlaten om weer naar huis te gaan. We passeren opnieuw vele begraafplaatsen, de zerken helwit in het Vlaamse gras. We praten over de uren die we vanmorgen in het In Flanders Fields Museum doorgebracht hebben. Uren waarin zo veel doden namen kregen, gezichten, leeftijden, verhalen. Uren ook, waarin we ons realiseerden dat er na die oorlog nog vele gevolgd zijn; alsof de mensheid niets geleerd heeft van de verschrikkingen van weleer. Zou het iets uitmaken als we ieder staatshoofd, iedere bevelhebber zouden verplichten het museum te bezoeken?  We denken terug aan ‘The Last Post’ van gisteravond, het eerbetoon aan de gevallenen, dat zich sinds 1928 elke avond om acht uur herhaalt onder de Menenpoort in Ieper en krijgen spontaan weer kippenvel.

Wanneer Ieper alweer ver achter ons ligt, denk ik aan de woorden die ik gistermiddag op een gedenksteen in het Peace Park las: “… tot we uiteindelijk, na een enorme slachting, een paar honderd meter vloeibare modder veroverd hadden.” De zinloosheid van deze oorlog, van elke oorlog, verwoord door een Ierse soldaat die hier, net als de dichter Ledwidge en al die andere jongens en mannen, vocht tegen de medemens, de elementen en wellicht ook zichzelf. En waarom? Waarvoor? Voor wie?

We nemen beelden mee uit Ieper van verwoeste levens, wanhopige ogen, oorlogstuig, modder en loopgraven. We nemen ook verhalen mee over moeders die hun zonen verloren, jongens in doodsangst en uitgeputte mannen die snakten naar vrede of iets wat daar het dichtstbij komt.  We nemen ook een vleugje hoop mee: Ieper noemt zich ‘Vredesstad’ en maakt zich sterk voor wereldvrede, hoe utopisch die gedachte ook is. En er is één woord dat sinds ons bezoek maar door mijn hoofd blijft spoken. Zinloosheid.