Sinds 2001 zal 11 september voor velen nooit meer zomaar een datum zijn, maar voor mijn moeder is dat al sinds 1964 het geval.
Mijn ouders trouwden op 11 september van het jaar waarin Nelson Mandela tot levenslange gevangenisstraf werd veroordeeld, de Beatles naar Nederland kwamen, IBM de eerste mainframecomputer op de markt bracht, ‘Ik Jan Cremer’ voor opschudding zorgde en in de VS de Civil Rights Act werd aangenomen. De foto’s die er op die dag gemaakt zijn, ontroeren me telkens weer. Is het hun zichtbare geluk dat me een brok in de keel bezorgt of het nog onzichtbare, maar onafwendbare ongeluk?
Ze hadden een goed huwelijk, hoewel ik mijn moeder ooit eens gevraagd heb: ‘Jullie gaan toch nooit scheiden, hè?’ Dat had overigens helemaal niets te maken met de sfeer in huis, maar meer met het aantal kinderen van gescheiden ouders in mijn klas. Ik vond de gedachte dat mijn ouders niet meer van elkaar zouden houden en uit elkaar zouden gaan een onverdraaglijke. Maar ze bleven bij elkaar en waren gelukkig samen. Bij ons knalden de deuren niet en vloog het servies evenmin door de kamer. En elke 11e september vierden we hun trouwdag.
In 1986, op de koudste 11 september ooit, deden we dat voor de tweeëntwintigste keer. Ik herinner me dat ik beloofde te gaan sparen zodat ik drie jaar later een prachtig cadeau ter gelegenheid van hun zilveren bruiloft zou kunnen kopen. Maar van dat feest kwam het niet. Zonder dat wij dat wisten, bleek mijn vader geboren te zijn met een ’tijdbom’ in zijn hoofd. Een hersenbloeding maakte vijf maanden na die trouwdag in 1986 een einde aan zijn leven. Mijn moeder heeft hun trouwringen om laten smelten tot één ring die ze sindsdien koestert, samen met de herinneringen aan de liefde van haar leven.
In de halve eeuw die voorbijgegaan is nadat mijn ouders elkaar het jawoord gaven, is de wereld ingrijpend veranderd. Nelson Mandela kwam uiteindelijk vrij, werd president van Zuid-Afrika en overleed op zeer hoge leeftijd, van de Beatles zijn er nog maar twee over, vrijwel iedereen heeft tegenwoordig een of meer computers thuis en waar het boeken betreft, kijkt niemand meer ergens van op. Bovendien is de wereld er, sinds de aanslagen van 11 september 2001 een heel stuk grimmiger op geworden. Je afvragen of de wereld er anders uitgezien zou hebben zonder ‘nine eleven’ is net zo zinloos en frustrerend als proberen een antwoord te vinden op de vraag waarom het huwelijk van mijn ouders maar zo relatief kort mocht duren.
Vandaag had het feest moeten zijn en dat is het spijtig genoeg niet. Toch kan mijn moeder terugkijken op een prachtige trouwdag, vijftig jaar geleden, en een goed huwelijk. En dat geeft déze elfde september toch een gouden randje. Een flinterdun en bijna onzichtbaar randje, dat wel.